Kurbana Ortak Nasıl Olunur?
Sual: Kurbana ortak olacaklarda aranan şartlar ve ortakların dikkat edeceği hususlar nelerdir?
CEVAP
Bazıları şöyledir:
1- Her ortağın Müslüman olması, kurban ve ibadete niyet etmesi ve her
birinin hissesinin yedide birden az olmaması şarttır. Sırf eti için
ortak olan varsa ve biliniyorsa, hiçbirinin kurbanı sahih olmaz.
Ortakların bir kısmı ölmüş olsa yahut bunak olsa, zararı olmaz.
2- Ortaklardan biri, (mutlak nezir) için giremez. Yani belli bir
hayvanı, mesela şu boynuzlu koçu keseceğim diye adayan, bunun yerine
başkasını kesemez, bu adağı için ortak giremez. Ortaklardan biri geçen
sene kesmediği kurbanı niyet etse caiz olmaz.
3- Bir sığırı veya deveyi, yedi kişiye kadar Müslüman ve âkil baliğ
kimselerle ortak olarak da, satın alıp kesebilirler. Bunlara adak veya
akika kurbanı da ortak edilebilir.
4- Zenginin satın aldığı sığıra, sonradan ortak olmak caizse de
mekruhtur. Bir kavle göre fakir, bir sığırı kurban etmek için satın
alsa, sonra başkalarını ortak edemez. Onunki adak hükmüne girer.
5- Bir sığırı mesela bir ineği, en çok 7 kişi kesebilir. Bir sığıra 3,
5, 7 gibi tek ortak şartı yoktur. 2, 4, 6 gibi çift de olur; fakat her
işte teke riayet iyidir. Sünnet-i zevaiddir. Hadis-i şerifte buyuruldu
ki:
(Allahü teâlâ tektir, teke riayet edeni sever. Ey Kur’an ehli, teke riayet edin!) [Tirmizi]
6- Eti tartarak, eşit olarak paylaşmak gerekir. Yağ, sakatat ve yenilen
her şey paylaşılır. Tartmadan bölüşüp helalleşmek caiz olmaz, faiz olur.
Yedi kişiden dördüne etle birlikte birer bacak, beşinciye etle birlikte
derisi, altıncıya etle birlikte başı verilirse, tartmadan paylaşmak
caiz olur. Yedinciye bir şey koymak gerekmez.
7- Yedi kişi, kurbanlık ineği birisine teslim edip, (Kesmeye,
kestirmeye, etini dilediğin gibi sarf etmeye seni umumi vekil ettik)
deseler, umumi vekil, bölüştürmeden etin tamamını herhangi bir kimseye
verebilir veya tartmaya lüzum kalmadan ortaklar arasında göz kararıyla
paylaştırabilir.
8- Mutfakları bir olan karı koca veya baba oğul da, kestikleri kurbanı,
tartıp paylaşırlar. Paylaştıktan sonra, biri diğerine isterse etin
tamamını hediye edebilir. Paylaşmadan hediye edemez. Yahut yukarıda
bildirilen usullerle tartmadan paylaşmak caiz olur.
9- Biri adak, biri akika, biri vacib olan bayram kurbanı, biri nafile,
biri ölü için, biri de Peygamber efendimiz için olmak üzere kurban
kesmek istense, bir inek kesilebilir. Akika, vacib, adak hepsi katılır.
Yedi kişiye kadar ortak olmak caizdir. Ancak ilk alırken, yedi kişiye
kadar ortak olmak niyetiyle hayvan alınmalıdır. Sırf kendisi için alıp
da sonradan başkasını ortak etmek mekruh olur.
10- Bir sığırı mesela bir ineği, en çok 7 kişi kesebilir. Yediden fazla
kişi, bir veya birden fazla, ineğe ortak olamaz. Mesela, 8 kişinin 7
sığırı ortak satın almaları caiz olmaz. Çünkü, her birinin her hayvanda
hissesi vardır. Hiçbirinin hissesi yedide birden az olamaz. Bunun gibi,
10 kişinin 15 ineği, kurban etmek için, ortak satın almaları da caiz
olmaz. Çünkü 10 kişi, 15 ineğin her birine onda bir oranında ortak olmuş
olur. Onda bir, yedide birden azdır. Bunun gibi, 3 kişinin 9 koyunu
ortak satın almaları da caiz olmaz. Çünkü 3 kişi, 9 koyunun her birine
üçte bir nispetinde ortaktır. Bir koyunu ise, ancak bir kişi kesebilir.
Birden fazla kişinin, bir koyunu ortak alıp, kurban olarak kesmeleri
caiz olmaz.
Sonradan ortak olmak
Sual: 4 kişi kurban için ortak bir inek aldık, sonradan birkaç kişi daha bu kurbana katılabilir mi?
CEVAP
4 kişi alırken 7 kişiye kadar ortak oluruz diye düşünülmüşse ortak olmak
caizdir, değilse mekruh olur. Mekruhtan kurtulmak için, onu bir
başkasına satarsınız veya içinizden biri de satın alabilir. Sonra o
kimse bunu alırken, 7 kişiye kadar ortak ederim diye alırsa yeniden
ortak olabilirler.
Sual: Üzerine kurban kesmek vacib olan üç zenginle, üzerine kurban
kesmek vacib olmayan bir fakir birlikte bir sığırı ortak olarak kurban
kesebilir mi?
CEVAP
Evet kesebilirler.
Sual: Kurban bayramında bir kişi tanımadığı kişilerin almış olduğu sığıra ortak olabilir mi?
CEVAP
Kim olduğu bilinmeyen kimselerle ortak olmamalı, içlerinde Allah rızası
için değil de et içen kesen olursa diğerlerinin de kurbanı olmaz. Niyeti
bilinmiyorsa o zaman sorumlu olmayız. Onun için bilinen salih
kimselerle ortak olmalıdır.
Sual: Şafii mezhebinde kurban kesmek vacib olmadığı için, kurban ortakları arasında Şafii birinin bulunmasında mahzur olur mu?
CEVAP
Mezhep farkı kurban ortaklığını etkilemez. Onunki de sünnet olur. Akika
kesen de, ölü için kesen de ortak olabilir. Gayri müslim ortak olamaz.
Bir de sırf et için kesen ortak olamaz.
Kurbana farklı ortak olmak
Sual: Üç ortak, farklı para verseler kurbanları sahih olur mu? Mesela
2800 liraya bir inek alınsa, ortağın birisi 800 lira, biri de 1600 lira,
üçüncü ortak da 400 lira verse, eti de verdikleri para oranında
paylaşsalar caiz olur mu?
CEVAP
En az veren üçüncü ortağın parası, yedide birden az olmadığı için
caizdir. Eti paylaşırken, üçüncü ortak bir hisse alır, ikinci ortak dört
hisse, birinci ortaksa iki hisse alır. Hepsi yedi hisse olur. Birisi
yedide bir hisseden yani 400 liradan az para verseydi olmazdı.
Her ortak kaç hisseye giriyorsa o kadar para verir. Etin paylaşılması da bu hisseye göre yapılır.
Kurbana parasız ortak olmak
Sual: Kurbanlık ineğe 7 kişi ortak girse, ortaklardan birisinin parası
olmasa, diğer ortaklardan birisi, ben senin yerine veririm dese, herkes
kendi parasını verse, biri de kendi parasıyla birlikte param yok
diyeninkini verse, kurban için para vermeden kurban sevabı alır mı, yani
kurban sahih olur mu?
CEVAP
Evet, sahih olur. Biri kurbanlık ineği yedi kişiye hediye etseydi, hiç
birisi para vermeden kesseydi, hepsinin de kurbanı sahih olurdu. Kurban
için illa para vermek gerekmez. Başkasının hediye ettiği hayvan da
kurban edilir. Vacib sevabı alınır ve kurban borcundan kurtulmuş olunur.
Sual: Biri adak, biri akika, biri vacib olan bayram kurbanı, biri
nafile, biri ölü için, biri de Peygamber efendimiz için kurban kesmek
istese, bir inek kesebilirler mi?
CEVAP
Evet kesebilirler. Yedi kişiye kadar ortak olmak caizdir.
Kurbanda ortak sayısı
Sual: Kurbanlık ineğe en az ve en çok kaç kişi ortak girebilir?
CEVAP
Bir ineğe yedi hisseye kadar girilir. Yani 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 kişi
girebilir. 3 kişi girerse inek üç hisseye bölünür. Dört kişi girerse
dörde bölünür.
Akika da kurbana dâhil edilir
Sual: İki kardeş bir dana almışlar. Bunlar çocukları için şimdiye kadar
akikalarını kesmemişler. Şimdi akika kesmenin müstehap olduğunu
öğrenmişler. Aldıkları kurbanlık dana için akikaları için de niyet edip
aldıkları bu kurbana katılıp akikalarını kesebilirler mi? Adağı olan
birisi böyle alınmış bir kurbana adağını da dahil edebilir mi?
CEVAP
Akika, vacib, adak hepsi katılır. Ancak ilk alırken yedi kişiye kadar
ortak olmak niyetiyle hayvan alınmalıdır. Sırf kendisi için alıp da
sonradan başkasını ortak etmesi mekruh olur.
Kasaba para vermek
Sual: Kurbanı kesen kasaba ücret veriliyor. Bu parayı bir kişinin
ödemesinde ve sonra herkesin payını ödemesinde, ya da bu parayı veren
kişinin eksik ya da fazla, önce veya sonra kurban sahiplerinden
almasında veya almamasında bir mahzur olur mu?
CEVAP
Hepsi caizdir. Bir kişi ödeyip, diğerlerinden alabilir, isterse almayabilir.
Sual: Bayramda, kendim, annem, babam, eşim ve üç büyük oğlum olmak üzere
toplam 7 kişi, bir ineği kurban etmek istiyoruz. Kurbanın parasını ben
vereceğim. Bu kurbanın bedeli olan parayı onlara tek tek verip, onların
kurban alınması için bana hediye etmeleri mi gerekir?
CEVAP
Sizin onlara, onların size para hediye etmesi gerekmez. Sadece herbiri,
Benim için bir kurban kesmeye veya dilediğine kestirmeye seni umumi
vekil ettim demeleri yeter. Vekil asıl gibidir, kendi parasıyla da
keser.
Çocuk, ateist veya fasık
Sual: Yedi kişilik kurban ortaklarından biri çocuk, ateist veya fasıksa, kurban caiz olur mu?
CEVAP
Kâfir veya çocuksa, kurban sahih olmaz. Fasığın ortaklığı caiz olursa
da, fasık, bayramda kurban ibadetine değil, et kesmeye niyet edebilir, o
zaman da kurban sahih olmaz. Fasığa güven olmaz. İhtiyaten fasıklarla
kesmemelidir.
Çok kişinin bir koçu adaması
Sual: İki üç kişi, bir koçu adasa, sahih olur mu?
CEVAP
Hayır, sahih olmaz. Kurban da olsa, adak da olsa, bir koçu ancak bir kişi kesebilir.
Ücretsiz ortak
Sual: Mal sahibiyim, hayvan ticareti yapıyorum. 3 bin liraya satmak
istediğim bir ineğe, 3500 lira diyorum. Altı hisseyi satarken, bir hisse
için de, (Benim adamım var, hisse başı 500 lira verin) diyorum. Kendi
adamımdan para almıyorum yahut çok az bir miktar alıyorum. Böyle hayvan
satmak caiz midir?
CEVAP
Caizdir
