Köpeklerde Ağız Kokusu Neden Oluşur?
Kimi zaman evdeki sevimli dostunuzu kucağınıza alıp sevdiğinizde ya da o
sizi yalamaya çalışırken birden rahatsız edici bir koku duyarsınız.
Bazen yemek yemede bir problemi olduğunu hissedersiniz; yemek yemek
istiyor ama ne zaman mama tabağının başına geçip yemeye başlasa keyfi
kaçıp oradan uzaklaşıyordur. Hatta zaman zaman yerde dökülmüş bir diş
bulan hasta sahiplerimiz de oluyor.
Kedi ve köpekler birçok evcil canlı gibi bilinçli bir diş fırçalama
alışkanlığına sahip değillerdir. Evet, çocuklar gibi çikolata ve
şekerlemelerle dişlerini çürütmezler ve hatta köpeklerin kemik kemirerek
dişlerini fırçaladığına inananlar da vardır, ancak ağız sağlığı
bilimsel olarak ortaya çıkan ve pratikte de sıkça karşılaştığımız önemli
bir sorundur. Ve ne yazık ki, çoğu hayvan ağrıyan dişlerinin muayene
edilmesini bile sevmez, dişlerinde bir ağrı olup olmadığını da size
söyleyemez. Bu nedenle rutin Veteriner hekim ziyaretlerinizde gözden
kaçmaması gereken bir konudur ağız sağlığı.
Diş ve dişeti hastalıkları aynen insanlardaki gibi birçok organ ve
sistem için zararlıdır. Dişler üzerinde oluşan pürüzlü yüzeyler
bakteriler için iyi bir alandır ve öncelikli olarak kalp, böbrek,
karaciğer ve akabinde kemik ve eklemelere karşı zararlı etkileri tespit
edilmiştir. En önemli problem, bir bakteri kaynağı oluşu ve vücudun
devamlı olarak patojenlerle muhatap olmasına neden oluşudur. Sizin en
kolay fark edeceğiniz ise kötü ağız kokusudur (halitozis).
Tedavide gecikilmemesi gereken birçok diş ve diş eti hastalığı vardır.
Bunlar ağızda belli bir sırayla oluşurlar, zamanında yapılmayan
müdahaleler sonucu gitgide artarak diğer bir hastalığın gelişimini
sağlarlar. Diş taşları ve plaklar veteriner hekimliğimizde başlıca
rastladığımız diş hastalıklarıdır.
Kedi ve köpeklerde önemli diş ve diş eti hastalıkları:
İnsanlarda sıklıkla görülen çürük olgularının yerini Veteriner
Hekimlikte diş taşları ve plaklar alır. Bunlar başlıca kötü ağız kokusu
(halitozis) sebebidirler.
Plak: Diş üzerinde bakteriler ve bunların atıkları, tükürük, epiteller
ve yangı hücrelerinden oluşan biyolojik bir film tabakadır. Temiz bir
diş üzerinde bir kaç dakikada oluşan bu tabaka giderilmediğinde
tehlikeli bir hal alır. Plak oluşumu ile diş üzerine yerleşen bakteriler
diş oluklarına yerleşir ve zamanla oksijene ihtiyacı olmayan bakteriler
ürer ve bu tabaka giderilmediği müddet boyunca kemik dokuya doğru
gelişmeler yapmaya meyillidir. Plaktaki bakteriler tükürükte eriyen
yemek artıkları ile gelişirler. İlk hasarı diş etinde oluştururlar ve
gingivitis ortaya çıkar.
Tartar (diş taşı): Mineralize olmuş plaktır. Bununla beraber tartar
plağın üzerini örter. Tartarlar diş etinin altında ve üzerinde
oluşurlar. Tartarlar ilerleyerek periodontitisin oluşumuna yol
hazırlarlar.
Gingivitis : Gingivitis diş eti (gingiva) yangısıdır. Eğer kedinizin ya
da köpeğinizin diş etinde kırmızı bir çizgi gibi alanlar oluşmaya
başladıysa bilin ki artık onu yemek yerken de rahatsız edebilecek
hastalıklara doğru giden bir periyoda girdiniz. Gingivitis hafif, orta
ve ağır diye adlandırılan 3 aşama ile seyreder; plak oluşumunu takiben
diş eti şişer kızarır ve ağrılı bir hal alır. Şiddetli olgularda bu
kırmızılık tüm dişetine yayılır, tartar ve plak oluşumu dişetini iterek
kendine alan açarken diş eti daha da yangılanır. Bu nedenle hafif derece
bile veteriner hekime danışmanız gerektiğini gösteren bir sinyal gibi
kabul edilebilir. Gingivitisi veteriner hekiminizin verdiği tedavilerle
ve profesyonel bakımla aşabilirsiniz ve geri dönüşümsüz ağız
hastalıklarına yakalanmadan dostunuzu kurtarabilirsiniz
Periodontitis: Periodontal dokunun bir hastalığıdır. Çoğunlukla sebep
olarak tedavi edilmeyen gingivitler, plaklar ve tartarlardır.
Periodontitiste bağ dokular ve dişin kemik dokusu da etkilenir. Bu
hastalık kedilerde de yaygın, köpeklerde ise çok daha sık görülen bir
hastalıktır. Çoğu vakada erken dönemde gingivitisle başlar ve tedavi
edilmediğinde ilerleyen plak oluşumu tartara, lokal etkenlerle beraber
bakterilerin kemiğe kadar ulaşmasına ve akabinde periodontal hastalığa
neden olur. Periodontal hastalıkta dişin sert dokusu olarak bildiğimiz
kısımda oluşan yıkımlaşmalar geri dönüşümsüzdür. Tüm dişler aynı anda
aynı derecede etkilenmezler. Erken safhadaki diş hastalıklarında
müdahale sonucu hastalık veteriner hekimin tedavisi ile yok edilebilir.
Ancak periodontitisin ileri aşamalarında bölge tartar ve plaktan
temizlense de kemik dokudan kayıp verdiyse, diş ilk tam sağlıklı formuna
geri dönmez. Ve eğer bölgede ki tartar ve plaklar uzaklaştırılmazsa
hayvan için oldukça ağrı yapan bu oluşumlar dişi git gide daha çok kayba
uğratırlar. Bu nedenle diş hastalıkları fark edilince hemen hekime
danışmak ve hastalığın hangi evresinde olduğunun belirlenip tedaviye bir
an önce başlamak gerekir. Erken teşhis tüm hastalıklarda olduğu gibi
burada da çok önemlidir. Periodontite müdahale edilmediği vakalarda
dişlerin dökülmesine kadar gidebilir.
Diğer önemli hastalıklar:Şu ana kadar anlatılanlar kedi ve köpeklerde %
80’lerin üzerinde gözüken hastalıklardı. Ancak, elbette Veteriner Diş
Hekimliği bu kadarla sınırlı kalmamaktadır. Bunun dışında kırıklar,
çürükler, çene anomalilerine bağlı bazı yüzey bozuklukları (atrizyonlar)
dış etkenlere bağlı yüzey aşınmaları (abrezyonlar), odontoklastik
rezorbtiv lezyonlar, ağızın kapanma bozuklukları (maloklüzyon), alveolar
periostitis, staomatitis, ….. böyle uzayan bir liste ile devam eder.
Bu listede kısmen daha önemli olan Rezorbtiv lezyonlardır ki bunlar
köpeklerde nadir ancak kedilerde % 50’lere varan sıklıkla gözlenir. Bu
hastalık kedilerde genellikle dişin diş eti ile buluştuğu düzlemde kimi
zaman farklı bölgelerde de anormal aşınmalardan oluşur. Genellikle
periodontit ve gingivitle beraber seyreder.
Diş Hastalıklarında Tedavi
Öncelikle, tedaviye ne kadar erken başlanırsa, sonucun o kadar başarılı ve kolay olacağını söyleyebiliriz.
Yapılacak tedavi tek bir seçenekten ibaret değildir, çünkü diş
hastalıklarında vakalar aynı anda birden fazla hastalığı taşır ve farklı
dişler farklı derecelerde etkilenirler. Hekim, her bireye özgü bir
tedavi planı oluşturur.
Genel olarak tüm diş hastalıklarında uygulanabilecek ortak tedavi
yöntemi, diş üzerindeki istenmeyen oluşumların
(temizlenmesidir)uzaklaştırılmasıdır. Öncelikle oradaki bakteri barınağı
konumundaki tartar ve plaklar uzaklaştırılır. Bu amaçla ultrasonic
“Cavitron “adı verilen cihazlar kullanılır. Ama elbette ki ne kediler ne
de köpekler kendi iradeleri ile dişçi koltuğunda otururlar. Bu da diş
temizliğinde genel anesteziyi zorunlu kılar. Diş hastalıkları genellikle
3 yaşı geçen hastalarda gözlenir. İleri yaşlardaki bireyler için
güvenli anestezi protokolleri uygulanmalıdır.
Periodontitisli olgularda vakaya göre ilaçlarla da bir takviye yapılması
gerekli olabilir. Unutmayın ki, tedavi edilince her şey bitmeyecek;
bundan sonraki dönemde hastalığın tekrarlamaması için sizin de evde
yapabileceğiniz çok şey var.
Siz evde neler yapabilirsiniz?
Böyle bir hastalığı ve bunun iyileşme sürecini atlattıktan sonra elbette
tekrar yaşanmasını kimse istemez. Verilen medikal tedavinin bitimiyle
her şey bitmez; siz de küçük dostumuza yardımcı olmak için onu koruyucu
bazı önlemler almalısınız.
Bu önlemlerin başında ağız antiseptikleri, diş macunları ve fırçaları,
diş kaşıma ipleri, çeşitli kemikler ve her şeyin başında iyi bir
beslenme düzeni gelir. Hazır mamaların profesyonel olanlarında hemen her
zaman ağız hijyenini sağlamak ve tartar oluşumunu önlemek için bazı
katkılar bulunur. Kimi zaman da küçük dostumuzu özelikle dişine iyi
gelebilecek bazı mamalarla takviye etmeniz gerekebilir. Kaliteli
beslenme de bu aşamada çok önemli!
Dişleri koruyucu çeşitli bisküviler ve kemikler en ideal yollardır.
• Dişlerdeki tartar ve plak oluşumunu engellemenin en iyi yolu bakteri
yerleşimini engellemek amacıyla dişlerinin fırçalanmasıdır. Ancak bu
sırada hayvanlar diş macununu tükürmez, yutarlar ve insanlar için
üretilen macunlar kedi ve köpekler için zehirli olduğundan onlar için
üretilen macun ve fırçalardan kullanmanızı tavsiye ederiz.
• Diş fırçasından hoşlanmayan bireyler için parmak fırçalar daha uygun olabilir.
• Son olarak da size çeşitli diş iplerini tavsiye edebiliriz.
KEDİ VE KÖPEKLER İÇİN İNSAN DİŞ MACUNLARI ZEHİRLİDİR.
Sağlıklı günlerde görüşmek üzere…
