Kültür Nedir? Özellikleri işlevleri ve Kazanılması Nasıl Olur ?
KÜLTÜR
Bir toplumun tarihsel süreç içinde ürettiği ve kuşaktan kuşağa aktardığı
her türlü maddi ve manevi özelliklerin bütününe kültür denir.
Kültür, bir toplumun kimliğini oluşturur, onu diğer toplumlardan farklı kılar. Kültür, toplumun yaşayış ve düşünüş tarzıdır.
Kültür, genel olarak iki öğeden oluşur
a) Maddi Kültür Öğeleri: Binalar, her türlü araç-gereç, giysiler vb.
b) Manevi Kültür Öğeleri: İnançlar, gelenekler, normlar, düşünce biçimleri vb.
Kültürün maddi ve manevi öğeleri arasında sürekli bir etkileşim vardır. Birinde meydana gelen bir değişim diğerini de etkiler.
turkforumuz.biz’den alınmıştır
Kültür, toplumun doğal çevresinden yani coğrafi koşullardan etkilenir.
Örneğin, dağlık bölgelerde yaşayan toplumların kültürüyle verimli
ovalarda yaşayan toplumların kültürü birbirinden farklıdır.
KÜLTÜRÜN ÖZELLİKLERİ
* Kültür görelidir. Yani her toplumun kendine özgü kültürü vardır.
* Kültür tarihseldir. Yani geçmişten günümüze süregelmektedir.
* Kültür insan eseridir. İnsanlar hem kültürü oluştururlar hem de kültürden etkilenirler.
* Kültür durağan değildir. Zaman içinde değişir. Maddi öğeler daha hızlı
değişir. Ayrıca her toplumda kültürel değişim hızı birbirinden
farklıdır.
KÜLTÜRÜN İŞLEVLERİ
* Birey davranışlarını yönlendirerek toplumsal düzeni sağlar
* Topluma kimlik kazandırır. Toplumu diğer toplumlardan farklı kılar
* Toplumsal dayanışma ve birlik duygusu verir. Biz bilinci
* Toplumsal kişiliğin oluşmasını sağlar. sosyalleşme
KÜLTÜRÜN KAZANILMASI
İnsanların toplumları, ülkeleri birbirinden farklı da olsa biyolojik
olarak birbirlerine benzerler, ama inanç, düşünce, tutum ve olayları
algılayış tarzı bakımından farklıdırlar.
Bu farklılığı ortaya çıkaran etkenlerin başında içinde yetiştikleri
kültürel yapıdır. Bireyler, kültürü sosyalleşme süreciyle kazanırlar.
Sosyalleşme (Toplumsallaşma), (Sosyalizasyon):
Birey, içine doğduğu kültürel ortamın özellikleri ana-babasından,
yakınlarından, arkadaşlarından, okuldan, sokaktan ve iş ortamından
öğrenir. Ömür boyu süren bu öğrenme ve uyma sürecine sosyalleşme denir.
Birey sosyalleşme süreciyle içinde yaşadığı toplumun bir üyesi olur.
Olayları algılayış tarzından giyim tarzına, düşünüş tarzından davranış
biçimine kadar her konuda kültürden etkilenir.
Sosyalleşme süreci, aynı toplumdaki bireyleri genel olarak birbirine
benzetir. Ancak aynı kültürel ortamda da yaşasa her insanın yaratılış
özellikleri farklı olduğu için kişilikleri birbirinin aynısı değildir.
KÜLTÜRLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
1- Üst Kültür: Bir toplumda geçerli olan genel kültür özellikleridir. Toplumun her kesiminde bilinir ve benimsenir.
Örnek: Genel Türkiye kültürü, genel Çin kültürü, genel İtalyan kültürü gibi
2- Alt kültür: Üst kültür içindeki din, dil, töre ve etnik köken bakımından kendine özgü özelliklere sahip toplulukların kültürüdür.
Örnek: Türkiyedeki Kürt, Laz, Alevi, Yörük kültürü, Amerikadaki Kızılderili, Zenci, Göçmen kültürü gibi
3- Kültürleme: Toplumun, kendi kültürel özelliklerini yeni kuşaklara sosyalleşme yoluyla aktarmasıdır.
Örnek: Türk toplumunda yetişen bir kişi Türk gibi düşünür, davranır ve giyinir.
turkforumuz.biz’den alınmıştır
4- Kültürleşme:
Farklı kültürlerin karşılıklı etkileşime girmesiyle gerçekleşen kültür
alış-verişidir. Kültürleşme süreci sonunda her iki toplum da yavaş ya da
hızlı değişir.
Örnek: Aynı
mahallede oturan Türk ve Kürt toplulukların zamanla birbirini
etkilemesi, Avrupa birliğine üye ülkelerin kültürel etkileşime girmesi
5- Kültürel Yayılma: Bir kültürde ortaya çıkan maddi veya manevi kültür öğesinin dünyadaki başka kültürlere yayılmasıdır.
Örnek:
Spagettinin İtalyadan, ulusçuluk fikrinin Fransadan, tütünün içmenin
Kuzey Amerika yerlilerinden, yoğurdun Türklerden dünyaya yayılması gibi
6- Kültürel Gecikme:
Bir toplumdaki maddi kültür öğelerinde meydana gelen değişim hızına,
manevi kültür öğelerinin ayak uyduramaması oluşan uyumsuzluk ve
görgüsüzlük durumudur.
Örnek: Cep telefonu (maddi kültür) hızla yaygınlaşmaktadır ancak
onu kullanma görgüsü (manevi kültür) aynı hızda gelişmemektedir. Bunun
sonucu olarak toplu mekânlarda yüksek sesle konuşulmakta, tiyatro, cami
gibi yerlerde kapatmaya özen gösterilmemektedir. Ayrıca, apartman, kredi
kartı, belediye otobüsü, sonradan görme zenginlik vb.
7- Kültürel Şok: Kendi kültür ortamından başka bir kültür ortamına katılan bireylerin yaşadıkları bunalım ve uyumsuzluk durumudur.
Örnek:
Almanyaya giden ilk Türk işçilerin uyum sorunları, kentten köye gelin
olan bir kızın uyum sorunu, Doğuda bir köye atanan yeni İzmirli öğretmen
vb
8- Kültür Emperyalizmi: Emperyalizm,
bir ülkenin başka bir ülkenin kaynaklarını sömürmesi demektir. Kültür
emperyalizmi, gelişmiş ülkelerin az gelişmiş diğer kültürleri özellikle
kitle iletişim araçlarıyla etkilemesi ve kendine benzetmesidir. Kültür
emperyalizmi, sömürgeciliği kolaylaştırır.
turkforumuz.biz’den alınmıştır
Örnek: Batı
kültürü, TV programları ve filmleriyle diğer kültürleri giyim, eğlence
ve tüketim alışkanlıkları bakımından kendine benzetmektedir. Böylece
Batı, ürettiği ürünlere daha çok pazar bulacaktır.
9- Kültürel asimilasyon:
Bir kültürün, kendi içindeki azınlık kültürü eritmesi ve kendine
benzetmesidir. Asimilasyon normal bir süreçle olabildiği gibi devlet
eliyle zorla da olabilir.
Örnek: Bulgar
Türklerinin zamanla Slavlar içinde erimesi, Anadoludaki Türklerden
önceki eski halkların Türk kültürü içinde erimesi, Azteklerin Meksika
kültürü içinde erimesi vb
10- Kültürel Yozlaşama:
Yabancı kültürlerin olumsuz etkisi ve toplumun kendi öz değerlerine
yeterince sahip çıkmaması sonucu meydana gelen kültürel bozulmadır.
Örnek:
Gençlerin batı kültürüne özenmesi, yardımlaşmanın yerini çıkarcılığın ve
duyarsızlığın alması, anadilin yabancı kelimelerle yozlaşması, dini
bayramların özünden uzaklaşıp tatile dönüşmesi, işyeri isimlerinin
yabancı kelimelerden seçilmesi
